حديث المدينة

مفيد فوزى : بنقول و بنردد و بنهتف و بنغنى احيانا ان احنا احفاد الفراعنة ثم نتساءل انا تبع مين انا من اسرة مين و اذا كنا احفاد الفراعنة و بالكلام البسيط العادى العفوى له اصول علمية مشروع شديد الاهمية دخل فيه بقلبه و بصدره و بكيانه دكتور زاهى حواس قام الدكتور زاهى حواس عمل مشروع بيدور فيه على نسب الملوك و الملكات و الموميات و الكهنة فى بدايه الامر انا استشعرت بغرابة لما قريت خبر بيقول ان هما بيكشفوا عن هذه الموميات بال DNA قال و بالاشعة المقطعية ازاى كان الموضوع مثيرا لنا تماما خصوصا لما اعلنت النتائج طلبنا من الدكتور زاهى حواس ان احنا نعرف القصة كاملة فسمح لنا ان ندخل و نصور داخل المتحف المصرى ربما لأول مرة فى حجرة الموميات كانت عدساتنا بتصور اتحدث لحضارتكم من المتحف المصرى الكبير الذى يؤمه عشرات المئات من السياح هؤلاء الذين طول اليوم من 8 الصبح لغايه موعد اغلاق المتحف يدخلوا و يتفرجوا و يشوفوا ملحوظة صغيرة كده عايز اقوالها ان اللى شوفتهم من المصريين مدارس يعنى رحلات على فكرة فى يوم من الايام نجيب محفوظ قال و اعترف انه والدته كانت بتاخده المتحف و تفضل تحكيله قصص و حكايات مشوقة عن المتحف و الذين فى المتحف و الموميات و الملكات نجيب محفوظ بيعترف انه هو تعلم من هذه الزيارات فن الحكى كان فيه الام زمان تاخد الولاد و تروح بيهم المتحف حتى الان لم يحدث فى حياتنا ظاهرة تربوية مهمة و هى زيارة المتاحف مفيش اب بياخد ابنه و يروح المتحف انما فيه مدرس فى مدرسة حسب التعليمات ياخد الولاد و يروحوا يزوروا المتحف اعود للموضوع الهام كيف استطاع العلم انه يعرف نسب الملوك و الملكات كيف استطاعت الاشعة المقطعية ان تتنبه لمعلومات شديدة الدقة يذهل الانسان لما يعرفها كيف استطاع ال DNAفى المعامل هنا انهم ياخدوا اقول ايه من الموميا المحنطة النائمة داخل غلاف زجاجى يعرفوا حقيقة ما اصيب به من مرض هذه التفاصيل المثيرة هل هى للمصريين ام هى للاجانب ام هى لوجه العلم اعتقد انها لكل هؤلاء التحقيق صوت و صورة من المتحف المصرى و معكم مفيد فوزى
فاصل
مفيد فوزى : الاثرى المصرى زاهى حواس صاحب السمعة العالمية من المؤكد انك صاحب السمعة العالمية
د/زاهى حواس : متشكر
مفيد فوزى : لما اجى هنا هذا المكان فى المتحف المصرى لاول مرة وصحح لى ان كنت غلطان الكاميرات تدخل المتحف المصرى فى هذه المنطقة و بتصورهل لديك شعور ان المصريين لديهم الوعى الاثرى بمتابعة الكلام اللى احنا بنقوله مع بعض يعنى هل يجلس المصرى امام التليفزيون عشان خاطر يتابع حوارى معاك هل تهمه هذه المعلومات ان ملكا اصيب بالجدرى او اخر اصيب بالملاريا اريد ان افهم منك بالظبط ماذا او القيمة المضافة للانسان عن هذه البحوث اللى حضرتك معنى بيها كمصرى و كأثرى ؟
د/زاهى حواس : و الله انا عايزاقولك حاجة والله انا سعيد جدا ان المشروع اللى احنا عملناه ده مشروع مصرى هوالمشروع المصرى لدراسة المومياوات الملكية وقمنا اكتشفنا حتشبسوت وحاجات مهمة جدا لكن الحاجة اللى بتسعدنى جدا ان انا شايف من الشارع المصرى هناك اهتمام كبير جدا باللى احنا بنعمله يعنى حتى طفل صغير عارف يقولك توت عنخ امون مات ازاى كان زمان يقولك مات بضربة فى ضهره فى راسه فى الاخر احنا طلعنا ان الفتحة اللى فى الراس ديه اتفتحت فى الاسرة ال18 ايام الفراعنة عشان يحطوا فيها السوائل بتاعت التحنيط و احنا لما عملنا الدراسا بتاعتنا و عرفنا مات ازاى اللى انا عايز اقوله ان انا حاسس وشاعر ان الناس اللى فى الشارع بتابع الحاجات اللى احنا بنعملها لأنى لما بمشى فى الشارع بيوقفونى و بيسألونى
مفيد فوزى : قول لى بيتابعوها شغفا و لا فضولا و لا رغبة فى معرفة التاريخ المصرى و لا ايه بالظبط ؟
د/زاهى حواس :شغفا التاريخ المصرى المثير ده توت عنخ امون ملك ذهبى قلب الدنيا كلها كل الناس طفل فى الشارع المصرى فى كل مكان انا بروح مدارس اطفال 9 سنين فضول عندهم مين ابوه فين امه محدش كان يعرف العيلة بتاعته ان شاء الله 4 انفار اللى هى يويا و تويا و امنحتب التالت و توت عنخ امون طب باقى العيلة فى فين الموميا بتاعت امه الناس عندها التصور عن الفرعونى الذهبى مقبرته اكتشفت كاملة فى 4 نوفمبر عام 1922 لوارد كارتر, لعنة الفراعنة , ماكجورجكنافون , ذهب فضة اثار فضول الناس فى كل مكان
مفيد فوزى :طول عمرى كل لما اشوفك اخجل انى اسأله اسمح لى ان اسأله يا اخى انت مش خايف من لعنة الفراعنة يعنى طبعا الاعماربيد الله لكن انت مش خايف من لعنة الفراعنة ولا هو كده فلكلور ؟
د/زاهى حواس : لا والله
مفيد فوزى :متضحكش يا اخى انا بتكلم جد حقيقى .
د/زاهى حواس : هقول حاجة تضحك الاول و بعدين هقولك الصح
مفيد فوزى : اتفضل .
د/زاهى حواس : انيس منصور كتب مرة قالك كمال الملاخ لما فتح مراكب الشمس ضربت الهوا فى ايديه و جسمه عملتله امراض جلدية قالك و انا الدور بقى على دكتورزاهى حواس لما رحنا نفحص و كان معايا الدكتوراشرف سليم عشان نتكلم معاه نفحص توت عنخ امون شوف هقولك اللى حصل بالظبط انا وصلت الصبح بدرى عشان محدش يعرف رحت اعدت فى الاوتيل للساعة 5 لما كل الناس طلعوا نزلت من الاوتيل رايح على الماكينة ركبت جنب السواق قام ضارب فرملة عيل كان هيدهسه اول لحظة اول دقيقة مفكرتش فى وسط الطريق لقيت اختى بتكلمنى قالت لى جوزها مات وصلت بالعربية فى وادى الملوك لاقيت ياسر شبل بيقولى الوزير تعبان و دخل المستشفى كنت رايح اعمل حديث للتليفزيون اليابانى حصلت عاصفة ضخمة ومطر فظيع لاقيت الجماعة بتوع التليفزيون اليابانى بيجروا بيقولوا لعنة توت عنخ امون لعنة توت عنخ امون كان فيه موميا من المقبرة تحت الاشعة المقطعية اسأل الدكتوراشرف الماكنة جديد لانج يومها وقفت اتعطلت وانا بقى كنت اعد وفيه ناس من الطابوراللى انت عارفه اعدين نازلين علينا شتيمة بتعملوا كده ليه و سايببينالاجانب قبل كده فحصوا الموميا 20 مرة محدش كلمهم طول عمرنا بنخدم الاجانب مبنعملش حاجة الماكنة اتعطلت ليه جاب مروحة و حطها عشان تبرد الماكنة و اشتغلت الماكنة و عملنا حاجتنا
مفيد فوزى : فسرت بأيه الحوادث ديه ؟
د/زاهى حواس : و الله اقولك حاجة بكل صراحة ديه كلها انا دلوقتى يعنى شوف حصلت حاجات كتيرة جدا وعملت و اشتغلت وعملت المومياوات وكشفنا الحاجات الضخمة اللى انت وعمرى ما حصل لى حاجة لكن مرة و انا بحفرفى الواحات البحرية على عمق 20 متر تحت الارض و جنبى واحد زميلى محمود عزيزوانا ماسك اللمبة بالشمال يعنى بنور تحت والفاس و بحفر ببص لاقيت تمثال جميل فقمت شادد البتاعة عشان ابص التمثال لاقيت اللمبة اتشلت من السلك قامت ضربانى صدمتنى اغمى عليا فى ثانية فى نص دقيقة كان مغمى عليا فى الارض فوقونى قلت له يا نهار اسود يا محمود يعنى الفراعنة استحالة هم كانوا بارعين فى السحر
مفيد فوزى :من الذى اطلق لعنة الفراعنة ؟
د/زاهى حواس :اه لما اكتشفت مقبرة توت عنخ امون كان دفع فلوس مول الكشف كلة عايز يرجع الفلوس فقام عاطى بالكامل للندن تايم بس الصحف الثانية قاعدين فى وادى الملوك مش عارفين يعملوا ايه هيكتبوا ايه فقاموا اخترعوا قصص ان لما مات اللورد كان اللورد بعد 3 شهور من الكشف طلعوا كلمة لعنة الفراعنة 00 يوميها كانوا بيكتبوا وحتى اخترعوا رمز مش موجود قالوا على اللى هو الهاويس اللى موجود مكتوب عليه كل من يدخل مقبرتى سوف اقتلة واقتص منه الفوا نص غير اللى موجود اطلاقا – اطلاقا وانتشرت كلمة لعنة الفراعنة لكن لو قفلنا الاوضة دى عشرين الف سنة احنا بنعمل ايه دلوقتى طلعنا فى وادى الملوك الذهبية الواحات البحرية طلعنا 150 موميا بالذهب نفتح المقبرة لما الهوا الفاسد يطلع والهوا النقى يدخل تدخل اثنين ما تحلقش ذقنك ابدا لان طبعا هو فى نصوص مكتوبة على المقابر
مفيد فوزى : مين اللى كتب الكلام ده ؟
د/زاهى حواس :عايز يعمل المقبرة بتعتة خايف يتسرق ماهو لواتسرقت الموميا دى لو راحت من المقبرة التصور الى موجود عندة عن المقبرة انه عشان يطلع فى السما فوق وعمل كل الناظر دى علشان تساعدة فى الصعود الى السماء يعنى اللى بنى المصر القديمة هو الاعتقاد الدينى بتعهم الاعتقاد الدينى مبقاش فية لا اهرامات ولا هندسة ولا حاجة
مفيد فوزى : دكتوراشرف انت كاستاذ فى كلية طب الاشعة مش كدة .
د/اشرف سليم : تمام
مفيد فوزى : قولى هل عندك شغف شخصى لعالم الاثار ؟
د/اشرف سليم : انا طول عمرى عندى شغف للاثار
مفيد فوزى : مش غريب ان الاستعانة بيك فى هذه العمليات فى المشروع الضخم ده ؟
د/اشرف سليم :هما طبعا لما استعانوا بيا مكنوش يعرفوا ان انا عندى الشغف ده ومن ساعتها ابتديت اقرا المنظومة بتاعت الاثار
مفيد فوزى : واحنا حاليا بنصورداخل المتحف عايزك تقول لى الاشعة بتلعب دورايه فى حياة الموميا وقيمتها ايه وازاى ؟
د/اشرف سليم :احنا لما جينا هنا مع الدكتورزاهى حواس ابتدينا
مفيد فوزى : هل هو زى ما بقول انا فى بعض الاحوال الدكاترة يقولوا لى اعمل اشعة فا انا باروح ادخل جهاز والجهاز احيانا يبقى جهاز مغلق فا الناس تكرهة واحيانا يبقى جهاز مفتوح نسبيا طبعا انت بتضحك علشان انت عارف عذابات النا س لما بتخش اجهزة الاشعة واحيانا يتقال ما تعبرش بطفل من جهاز الاشعة بتاع المطارات يعنى بنسمع هذا الكلام هل انت حضر تك بتحط هذه الموميا جوا جهاز الاشعة ؟
د/اشرف سليم :هو الجهازاللى بنفحص بيه الموميا زى اى انسان لما بيعمل اشعة جهاز عبارة عن سرير وبيخش هوهو بالضبط الجهاز
مفيد فوزى : نفس الفكرة ؟
د/اشرف سليم :نفس الفكرة بدون ما اى حد يقرب او يعبث بالموميا
مفيد فوزى : طيب هل فكرة الاشعة الادمى فى حياتنا الواحد بيخش وبعدين بيبقى عند حضرتك ؟
د/اشرف سليم : احنا بناخذ مقاطع متعددة
مفيد فوزى :بالمناسبة انا فى حاجة لفتة نظرى واعتقد ان الكاميرا هتقرب بالاضاءة بتاعتها كمان عشان خاطر تشوف الشعر بتاع الملكة تى هل الشعر ده يا دكتوراشرف؟
د/اشرف سليم : ده شعر الموميا الحقيقى .
مفيد فوزى : ده عاش كام سنة ده ؟
د/اشرف سليم :ماهو مش الشعر بس اللى عاش ماهى الشعرعاش والموميا نفسها لما نيجى بنص على الموميا نلاقى الجلد موجود واللحم والعضلات موجوده ومحفوظة بطريقة ما هو ده السربتاع التحنيط بتاع الفراعنة العظام قدروا يحافظوا على الموميا انهاردة 3500 سنة
مفيد فوزى : اقولك ملحوظة رغم انها موميا سحبة وشها فية جمال
د/اشرف سليم :هما معظمهم كانوا حلوين السيدات بالذات كانوا معظمهم كانوا حلوين
مفيد فوزى : هوحضرتك متزوج؟
د/اشرف سليم : اه متزوج
مفيد فوزى : طب امال بترد عليا بتحفظ ليه ؟
د/اشرف سليم :هههههههه لأ بالعكس
مفيد فوزى : دا انا بتكلم عن الملكة تى .
د/اشرف سليم : لا انا بتكلم عليها ايوا
مفيد فوزى : انا باتكلم عن الملكة تى
د/اشرف سليم : طبعا دى ملكة
مفيد فوزى :هو انا يا دكتور اشرف هو انا بتكلم عن اليسا .
د/اشرف سليم : هههههههه
مفيد فوزى : ولا نانسى عجرم
د/اشرف سليم : لأ
مفيد فوزى : بتكلم عن الملكة تى فخد راحتك يعنى هذه السحبة حلوة فى الجمال .
د/اشرف سليم : اه طبعا احنا عملنا فى ضمن الشغل بتاعنا كنا بنجيب الكمبيوتربقى بيعمل ايه بيحاول يكسوا هذا الوش ويطلع لنا صورة مقاربة فى الحقيقة على ما هى كان شكلها ايه حقيقية حقيقة
مفيد فوزى : ده بالاشعة
د/اشرف سليم :ده زى برنامج على الكمبيوتربنقدرنيدى له صورالاشعة بيكونها بطريقة معينة بيطلع لنا فى الاخر
مفيد فوزى :كمخلوق حى ؟
د/اشرف سليم :مخلوق كانها صورة فوتوغرافية بقى ده عملنا مع بعض الملوك
مفيد فوزى : حضرتك تاملت منخرها ؟
د/اشرف سليم :اه طبعا زى ما بيقولوا منخير
مفيد فوزى : مسمسمة
د/اشرف سليم :بالضبط
مفيد فوزى : دى اللى قال لى عليها الدكتور زاهى انها كانت امراة قوية .
د/اشرف سليم :اه اه من اعظم الملكات اللى كانوا فى الاسرة ال 18
مفيد فوزى : شوف رقبتها يا دكتور .
د/اشرف سليم : اه رقبة دائما بيمتازوا بالرقبة الطويلة
مفيد فوزى : نفرتيتى رقبتها يعنى ؟
د/اشرف سليم :دى حاجة لوحدها دى
مفيد فوزى :هو حضرتك بتقدر تعرف عمر الموميا من جهاز الاشعة ؟
د/اشرف سليم :اه اجيب الحاجات استخدمات الاشعة المقطعية اللى نقدرنعرف بيهاعمر الموميا اد ايه ودى بنقدر نحسبها عن طريق بعض العظام والجمجمة والاسنان نبقدرعن طريق حاجان معينة بنقدر نشوف تقريبا نقول ايه السن ده من 45 الى 55
مفيد فوزى : ده بجهاز الاشعة؟
د/اشرف سليم :بجهازالاشعة المقطعية بنعمل الحاجات المهمة قوى بجهازالاشعة بنعمل حاجات كثير قوى ثانية كثير بندور اساسا على اذا كان فى اى امراض او اصابة تهدد الموميا
مفيد فوزى : يعنى حضرتك عرفت مثلا على سبيل المثال لما بندور على ده؟
د/اشرف سليم : دى والدة توت عنخ امون
مفيد فوزى :توت عنخ امون؟
د/اشرف سليم :اه وزوجة الملك اخناتون
مفيد فوزى : اه هو مكنش ليه شعرولا ايه؟
د/اشرف سليم :هوساعات بقى بيحصل ايه ان الشعر ده بيقع
مفيد فوزى :نفسى افهم الاشعة رغم الالاف السنين فى ايه ممكن يبقى بالنسبة لك invitation يعنى اشارة يعنى فى ايه فى الجسم البشرى الجسم المحنط محنط يعنى مفيش اى
د/اشرف سليم : تتذكر حدوتة العصيان اللى كانت فى مقبرة توت عنخ امون
مفيد فوزى : العصى تدل دلالة شديدة على ان توت عنخ امون كان بيستخدم العصى فى الحركة
د/اشرف سليم : لما فحصنا بالاشعة الموميا بتاعت توت عنخ امون لقينا عندة بعض العيوب الخلقية فى قدمة اليسرى ومش بس العيوب الخلقية دى لوحدها كانت ممكن تخليه يزك شوية بسيطة 00 انما لاقينا انه جا لة مرض هو فى سنوات المراهقة احنا عارفين الملك توت عنخ امون توفى وهو عنده 19 سنة فترة ما من السن مثلا من 13 الى 19 اصيب بالتهاب بيصيب بعض عظام القدم تخليه فعلا يبقى فى الم والالم ده يخليه هنا سعتها يعرج شويا مش قادر يدوس على رجلة مش كدة بس رجلة الثانية كان من كتر التحميل عليها جلها فلات فوت 00 فلما اكتشفنا هذا والدكتور د/زاهى قال لة فهو ربط بقى قال الله ده احنا كده حلينا مشكلة العصيان يبقى احنا عرفنا اليه اللى عند الملك تيوتب الثانى
مفيد فوزى : من اكتشاف؟
د/اشرف سليم :الاشعة المقطعية
مفيد فوزى :اه
فاصل
مفيد فوزى : استاذ هشام الليثى المشروع المهم ده بالغ الاهمية عاوزك تقول لى اداريا فى نقط ايه اللى تم ؟
مفيد فوزى : واحد تم النقل
أ/ هشام الليثى : تم النقل بالطيارة
مفيد فوزى : بالطيارة ؟
أ/ هشام الليثى : تمام
مفيد فوزى : يعنى حفاظا على الموميا وفرص النقل علشان ما تتعرضش لاى حاجة يعنى العربيات ممكن تتعرض لاى حوادث فى الطريق والا حاجة وفى نفس الوقت التوقيت بتاع الزمن
مفيد فوزى : اثنين .
أ/ هشام الليثى : اثنين ان احنا نهتم بعملية الحامض النووى اللى هو الDNAواحد فى المتحف المصرى فى البدروم تحت عايزة تشوف الناتج وواحد تانى عادى بعد من نزلت العينات ابتدينا نعمل اعادة دراسة ثانية فى المعمل ثانى عندنا هنافى كلية الطب
مفيد فوزى : يعنى الكلية هى التى مكنت يعنى فعلاعملوا
أ/ هشام الليثى :تمام احنا بدون الحاجات دى مكنيش ينفع ان احنا نكتشف يعنى نعرف الحاجات دى جامدة جدا وان المعمل برضه ال DNA ده منحة من قناة discovery للمجلس الاعلى للاثار وان هما عملنا فى المجلس الاعلى للاثار اتكلف 5 مليون جنية اللى هى تجهيز المكان فى البدروم مدونا بالاجهزة والمحاليل
مفيد فوزى : كام استغرق المشروع وقتا؟
أ/ هشام الليثى : اول حاجة 2005 بدأنا نشتغل فى المشروع المومياوات كذا مشروع
مفيد فوزى :متى تظهر النتائج؟
أ/هشام الليثى : احنا already النتائج ظهرت فى 14فبراير 2010
مفيد فوزى :يعنى خدت 5 سنوات تقريبا؟
أ/ هشام الليثى : على مراحل انت بدأنا طبعبا بمومية حتشبسوت واكتشفنا مرض وفاة الملك توت عنخ امون ومؤخرا فى فبراير اكتشفنا 3 اللى هى توت عنخ امون – والملكة تى واخناتون
مفيد فوزى :دكتورة سمية اسماعيل عايزك تقولى لى ما ابسط تعريف لكلمة DNA ؟
د/ سمية اسماعيل : التعريف ده كتاب حياة كل بنى ادم مكتوب فية كل الصفات الوراثية اللى فى حياتة كلها المرض لطول لقصرلون العين لون الشعرالذكاء كل مايخطرعلى بال حضرتك كتاب حياتة
مفيد فوزى : بتاخذوا ال DNAمن ايه من ده؟
د/ سمية اسماعيل : لأ
مفيد فوزى : من ايدى ؟
د/ سمية اسماعيل : ممكن من ايدك يعنى ال DNA
مفيد فوزى : لو اتاوبت ادامك تقدرى تاخذى منه؟
د/ سمية اسماعيل : لأ هو الرزاز اللى طالع منه
مفيد فوزى : لو عطست تقدرى تاخذى ال DNAمنه ؟
د/ سمية اسماعيل :لوهو موجود على حاجة معينة هقدر اخذة بص فى ايد حضرتك على اى مكان كدة فى ال DNA
مفيد فوزى : بصمتك ؟
د/ سمية اسماعيل : بصمة الايد العادية كده لو سبتها 5 ثوانى على الاقل هنا هنلاقى فى ال DNAبتاعى اقدر باى صورة من الصور ان احنا ناخذها
مفيد فوزى : هل اكتشفوا ال DNAاللى على رقبة سوزان تميم يعنى ما دام انت قولت لى ده خت فى دماغى الحكايه دى ؟
د/ سمية اسماعيل :انا الحقيقة ما كنتش متابعة لكن احتمال يكونوا طلعوه بتوع الطب الشرعى
مفيد فوزى : يعنى طلعوا ال DNAمن على رقبة المجنى عليها مش كده؟
د/سمية اسماعيل : لأ
مفيد فوزى : ما يقدروش يطلعوه؟
د/ سمية اسماعيل :ما يقدروش الا اذا كان اللى عمل الجريمة سايب اثر عقب سيجارة شعرايه زرار
مفيد فوزى : لكن لو استخدم جوانتى ؟
د/ سمية اسماعيل : ما يمكنش
مفيد فوزى : ما يمكنش ؟
د/ سمية اسماعيل : اه ما يبنش
مفيد فوزى : انا واقف فين فى المتحف المصرى ؟
د/سمية اسماعيل :حضرتك واقف فى اول معمل مخصص ومجهز لدراسة الحمض النووى لقدماء المصريين
مفيد فوزى : الارض دى ليها خصوصية معينة ؟
د/سمية اسماعيل :ايوا هى ارض ملساء نعمة معمولة علشان ما يتسبش عليها اى اثر جرح يعنى مخدوش او حاجة تكون فيها حاجات مش كويسة ال DNA التراب اى حاجة الحيطان
مفيد فوزى :الحيطان دى ؟
د/ سمية اسماعيل :معمولة هى مضادة للبكتريا معزولة نظيفة عشان برضه ما يتسبش عليها اى بصمة
مفيد فوزى :طيب فهمينى DNAللموميا ايه الاجراء اللى بتعملوه هل الموميا تيجى هنا ؟
د/سمية اسماعيل :لأالموميا ما بتنزلش هنا عندنا المعمل هنا خالص احنا بناخذ الموميا من مكانها اذا كانت هنا فى المتحف المصرى من الحجرة بتاعت المومياوات ننزلها لمعمل الترميم معمل مجهز بنبتدى نحطها وبناخذ منها العينة
مفيد فوزى : ازاى بتاخذوا العينة ؟
د/ سمية اسماعيل : العينة بتتاخد مش انا اللى باخذ العينة استاذ الدكتور يحيى زكريا جاد هو اللى بياخذها لانه متخصص فى اخذ العينة دى
مفيد فوزى : بيعمل ايه ؟
د/ سمية اسماعيل : بيبتدى يحدد المكان اللى هناخذ منه العينة
مفيد فوزى :ليكن زى ايه ؟
د/سمية اسماعيل : زى مثلا حتة عظمة الفخذ مثلا, بنبتدى نعقم المكان ويبتدى بابرة معينة ابرة سحب اللى هو النخاع الشكوكى الابرة دى بتعمل عادى دلوقتى
مفيد فوزى : يعنى من البشر اللى هما احياء؟
د/سمية اسماعيل : اللى هما احياء
مفيد فوزى : لكن الموميا بيطلع ايه بقى ؟
د/سمية اسماعيل : يطلع احنا بناخذ دائما الحمض النووى بناخذة من الموميا عن طريق حاجتين اثنين
مفيد فوزى : ايه هما ؟
د/ سمية اسماعيل :يا اما العظام يا اما الاسنان احنا بناخذ ما بنتعرضش للاسنان لان احنا هنشوه الموميا بناخذ من العظام بنعمل ثقب صغير جدا لحفرثقب صغير قوى بناخذ منه جزء صغير قوى من عظام فى شكل بودرة
مفيد فوزى : بودرة اه اه اذن اللى بيطلع لك هو البودرة واللى هى بتخش عندك المعمل ؟
د/ سمية اسماعيل :اللى تماما بتخش فى انابيب معقمة باضيفها عندى فى المعمل وابتدى اجراء التحاليل
مفيد فوزى : طب التحاليل دى بتعمليها على بودرة عمرها الاف الاف السنين ؟
د/ سمية اسماعيل : ايوا ايوا
مفيد فوزى : تمام يعنى بتعملى ايه فيها فهمينى ؟
د/ سمية اسماعيل : احنا زى ما قلت لحضرتك ان الحمض النووى فى كل الصفات الوراثية للموميا بس اناعايزة اشوف
مفيد فوزى : رغم الضهر ؟
د/ سمية اسماعيل : رغم الضهر ما بيتغيرش لان هو الهون او العظام بتحتفظ بالحمض النووى لفترة طويلة ما بيحصلش لها تغيير
مفيد فوزى : فترة طويلة اد ايه يا دكتورة ؟
د/ سمية اسماعيل :كثير كثير جدا يعنى بدليل ان احنا طلعناة من ناس متحنطة بقلها 3500 سنة
مفيد فوزى : بتستخرجى ايه من المعلومات دى ما ت بايه مثلا؟
د/ سمية اسماعيل :احيانا واحيانا ثانية احنا بنشوف العلاقات الشخصية علاقة الناس ببعضها يعنى نشوف مين الابن مين الاب مين الخال من العم
مفيد فوزى :ايه اهمية النسب فى هذه المسالة وان كنت متصور يعنى وصححى لى حاسس كدة ان النسب ايام قدماء المصريين هو حضرتك شفتى مسلسل اسمة بولد اند بيوتفل 00 عارفة مش كده؟
د/ سمية اسماعيل : ايوا
مفيد فوزى : الاب اتجوزالابن والابنه اتجوزت الاخ مش كدة عندى شعوران قدماء المصريين وصححى لى ان كنت انا غلطان وصححى لى ايه اهمية النسب فى حياتهم ؟
د/ سمية اسماعيل : لأ النسب هنا ده تاريخ مصروتاريخ فراعنة وتاريخ اسرلازم كل واحد يرجع لنصابة والتاريخ الصح لان الناس لعبت فى التاريخ كثيرفلان ابن فلان مين ابن مين د ه تبع اسرماشيين على نظام كان ليهم اسروالاسرة ال 18 والاسرة الرابعة والاسرة الخامسة اسر ليهم تاريخهم
مفيد فوزى: يعنى انتى لو خدتى منى ال d n a تعرفى انا بنتمى فى التاريخ ده لاى اسرة ؟
د/ سمية اسماعيل :مش هاخذه من فراغ لازم يكون عندى حد معلوم علشان اعرف المجهول
مفيد فوزى : اه
د/ سمية اسماعيل :اه يعنى مثلالازم
مفيد فوزى :انما انا مقدرش اعرف انا من اسرة مين باعتبارى من احفاد الفراعنة؟
د/ سمية اسماعيل :لالالالأ طبعا لأ ما تقدرش تعرف احنا نقدر نعمل العلاقات الاسرية ما بيننا هنا وبين بعض لان البشرعادى كده زى حضرتك بالضبط فى الطب الشرعى واحد يقول اناعايز اثبت ده ابنى والا مش ابنى نثبتة ازاى لازم هيبقى عندى اخذت عينة من والدة اللى هو مفترض انه هو والدة وعايز يعرف وعينة من الام اللى هى امة وعينة من
مفيد فوزى :على هذا الضوء المعلوم امامك بطلعى بتستنبطى ؟
د/ سمية اسماعيل :مش باستنبط هى لو هى علاقة اب وابن احنا دائما الابن ده نتاج ايه نص الصفات الوراثية او الكرزومومات اللى متخذة من الاب وبياخذ نص الكرزوموات اللى متخذة من الام علشان يطلعوا نتاج الابن ده فيبقى لازم ياخذ بؤرجينية من ابوة وبؤرجينية من الام
مفيد فوزى : اه
د/سمية اسماعيل : لما اجى اضاهى واعمل التحليل بتاعى لو هو واخد منهم اقول اه ok ده
مفيد فوزى : بتطبقى ده بقى على الملكات والموميات؟
د/سمية اسماعيل :ده كلة بيطبق على المومياوات وعلى الملكات وعلى العظام وعلى الفراعنة وعلى اللى عايشين
مفيد فوزى : بتعرفى بقى ده مات بالملاريا ده مات معرفش بايه بتعرفى تحددى نوع المرض اللى مات به الملك او الكاهن او الموميا؟
د/ سمية اسماعيل :الحقيقة اه احنا كنا ابتدينا دراسة على الملاريا الملاريا ليها 3 جينات مسكنا اول واحد ده بيحدد لنا فى والا مفيش فاحناكان عندنا 11 موميا طبقا عملنا التحليل ده من 11 موميا طلع 4 بس هما اللى عندهم والباقى ما عندهمش
مفيد فوزى : الله كأن الملاريا كانت مرضا شائعا عند قدماء المصريين ؟
د/ سمية اسماعيل : كانت موجودة موجودة بس مش وبائى
مفيد فوزى : مش وباء؟
د/سمية اسماعيل :مش وباء يعنى مثلا نقول الطاعون وباء لكن هو مكنش وباء لان دى ناموسة اللى هى حاملة للمرض عضة حد سبب له المرض فا احنا لاقيناها فى 4 من 11 ابتدينا نقول طيب نشوف ان انى سلالة فا لاقينا ان هو فيها اكثر من سلالة 00 فابتدينا نكمل باقى التحاليل بتعتنا لغايه لما اكتشفنا ان هما كان طبعا عندهم
مفيد فوزى : الملكة تى عملتى لها تحليل ؟
د/سمية اسماعيل : تمام
مفيد فوزى : ايه المعلومات اللى عنها ؟
د/ سمية اسماعيل : الملكة تى مجتش لى باسم الملكة
مفيد فوزى : جت لك باسم ايه ؟
د/ سمية اسماعيل : الدر ليدى –
مفيد فوزى : بس وخاص؟
د/سمية اسماعيل : بس
مفيد فوزى : ايه الحكمة اللى ماجتش ليكى باسمها ؟
د/سمية اسماعيل : هى جايه لأ مش ايه الحكمة
مفيد فوزى : اه
د/ سمية اسماعيل : هى كانت التابوت اللى هى موجوده فية مش عارفيه لها الاسم بتعها
مفيد فوزى : عرفتوا امتى انها الملكة تى ؟
د/ سمية اسماعيل :عرفنا من التاريخ وعرفنا بعد ما حللنا
مفيد فوزى : بعد التحليل
د/ سمية اسماعيل : بعد التحليل
مفيد فوزى : يعنى التحليل اثبت ان دى الملكة تى لكن قبل ذلك كانت الدر ومان
د/ سمية اسماعيل : الدرومان
مفيد فوزى : الدرليدى
د/سمية اسماعيل : الدر ليدى
مفيد فوزى : دكتورة سالى عادل حضرتك يعنى نشاطك كطبيبة فى ال DNA.
د/ سالى عادل : انا صيدلانية
مفيد فوزى : صيدلانية ؟
د/ سالى عادل : ودرست الماجيستير بتاعى فى تخصص كل ما يتعلق بتحليل المومياوات طرق تحليل المومياوات ودراستها من طب شرعى وال DNAوكل ما يتعلق بالفراعنة والتاريخ الايجيتولوجى
مفيد فوزى : ده من خلال الصيدلة ؟
د/سالى عادل :من خلال الصيدلة وبعد الصيدلة كان الماجستيرمن جامعة مانشستر
مفيد فوزى : كان ايه الرسالة ؟
د/سالى عادل : الرسالة بتعتى كانت عن النباتات القديمة ومقارنتها ببعضها بالنباتات الحديثة وكان مدخل ان احنا نشوف فيها DNA والا مفيها ش DNA
مفيد فوزى : ايه عشقك لل DNAوانت شابة فى رعيان شبابك والا التعبير ده غلط
د/ سالى عادل : هواكثرمن عشقى للDNA هو عشقى للتاريخ المصرى لانة تاريخ حافل وكان مكان موجود برة للاسف ان احنا كان معندناش المجال ده فى مصر فكان لازم يكون موجود فى البلد الام ال DNAاحنا عندنا كل الفراعنة عندنا كل التاريخ ازاى يبقى موجود DNAبرة ومش موجود فى بلدنا فكان ده عشقى للموضوع ده كان السبب ان انا رحت درستة انشات DNAبره
مفيد فوزى : درستى على ايد ين مين؟
د/ سالى عادل :على ايدين الانجليز مانشستر
مفيد فوزى : اه جامعة مانشستر استفتى من هذه المعلومات فى مصر ؟
د/ سالى عادل : طبعا طبعا لان هما بقالهم سنين بيشتغوا فى الموضوع ده وعندهم مشاريع كبيرة وكان لازم يجى بقى مصرفانا صراحة لما جيت كانت الدكتورة سمية والدكتور يحيى ودكتورزاهى اهتموا بالموضوع فعلا وعملوا المشروع وانا انضميت لهم بعد لما هما عملوا المشروع المعمل الثانى اللى هو المعمل اللى بنعمل فيه ال application او بنأكد النتايج
مفيد فوزى : دكتورة سالى ايه افادت الصيدلة فى ال DNA يعنى فهمينى الحتة دى عشان دى نقطة مهمة؟
د/ سالى عادل :احنا بندرس الصيدلة ال genetics العلم الوراثة وعلم الوراثة ده حاجة اللى احنا بنشتغل بيها اللى هو ال DNA كان لازم يبقى فى حد عنده خلفية علمية والخلفية العلمية دى بتيجى من ايه كلية صيدلة وكلية طب وكلية علوم كل الدراسات دى بتساعد انه بعد كده
الواحد يطور المعلومات اللى يوصل انه يشتغل فى ال AncientالDNA
مفيد فوزى :سؤال شخصى انتى مخطوبة ولا متجوزة ؟
د/ سالى عادل : متجوزة و عندى طفلين
مفيد فوزى : متجوزة و عندك طفلين هل زوجك فى نفس المجال ؟
د/ سالى عادل : لا زوجى مهندس
مفيد فوزى : و المسائل ديه اللى شاغلة بالك و حياتك وواخداكى منه و من ابنك و من الدنيا كلها عشان خاطر عشقك القديم للقديم و للتاريخ و للعراقة و للأصالة مبيضايقهوش؟
د/سالى عادل : لا طبعا مبيضايقهوش لأن هو شايف ان احنا بنعمل عمل عظيم
مفيد فوزى :طبعا بتقولى مبيضايقهوش عشان قدام التلفزيون .
دكتورة سالى عادل : لا والله
مفيد فوزى :انتى عارفة فى التليفزيون مبتقدريش تقولى ان هومش مضايق ده مفروس متقدريش تقولى كده تطلعى قدام التليفزيون تقولى ده عمل عظيم و ديه مصر مصر يا اولاد و هو لازم يذوب داخل احياء مصر وداخل احساس مصر لكن انا بحاول بلباقة شديدة انى انا متخلفش عن البيت و مياخدنيش كتير هذا العمل ده الكلام اللى بقوله
د/ سالى عادل : ده صحيح
مفيد فوزى : ده صحيح اللى بقوله ؟
د/ سالى عادل :بس هو بصراحة يعنى احب اشكره لأنه هو فعلا مقدر طبيعة العمل اللى احنا بنشتغله و اللى احنا اوقات كتير اوى نتأخر لغاية 7 و 8 مبيبقاش لينا مواعيد فهو يعنى متفهم جدا
مفيد فوزى :هو معتبر 7 و 8 ده تأخير لما بنزل من بيتى الصبح الساعة 8 الصبح و ارجع الساعة 8 , 9 معنديش مواعيد و انا ربة اسرة و عندى اولاد
مفيد فوزى :عندك اولاد كام ؟
د/ سالى عادل :عندى ولد و بنت و البنت الولد سنتين و البنت كام شهر
مفيد فوزى :و مديه كل جهدك للفراعنة ؟
د/ سالى عادل :مديه جهدى للفراعنة و لبيتى برضه مقدرش اقصر مع بيتى هو متفهم انى انا لوقصرت مع بيتى يبقى ده عشان شغلى و لوقصرت مع شغلى مقدرش اقصرمع الشغل شغلى فى المجال ده مقدرش اقصر معاه يعنى
مفيد فوزى : كشف اشعة هؤلاء الملوك و الكهنة انت بتعمل كشف اشعة للكهنة و الملوك ؟
فاصل
د/اشرف سليم : طبعا
مفيد فوزى : صورة اشعة ؟
د/اشرف سليم:اه انا عايزاقول لحضرتك الموميا لوحدها انا فاكرالاف الصوراحنا فى الاخر بنعمل Hard Disk و التقرير بيبقى مكتوب معاه Hard Disk لكل موميا مرجع لكل موميا و زى ماحنا بنقول على كل موميا مكتوب البيانات المكتشفة لكل موميا
مفيد فوزى:سؤال اخير ماذا اعطاك البحث بالاشعة عن الملوك و الملكات فى الزمن القديم ؟
د/اشرف سليم :يعنى طبعا انا طبعا بأعد اقرأ مواد علمية مع اللى انا بعمله و فى الاخر بيدينى اد ايه الناس دول كان فيه تشريح ده فى الاخر بيواريك الناس ديه ماكانوش بيعملوا الحاجة كده لا ده حاجة مدروسة وصلوا لها ازاى بحاجات بدائية اللى كانت عندهم فى هذا الوقت ده سر
مفيد فوزى : هل احنا متقدمين عنهم ؟
د/اشرف سليم :احنا طبعا فيه تقدم العلم ده احنا بنتقدم انما لما اجى اقول 3500 سنة الناس دول ازاى وصلوا مثلا لتشريح المخ ازاى وصلوا للأحشاء وازاى يقدروا يعرفوا البطن متكونة من ايه
مفيد فوزى : سؤال مرة اخر هل نحن متقدمون ؟
د.اشرف سليم :اه طبعا احنا متقدمون و بنينا التقدم بتاعنا ده على الحضارة المصرية القديمة مش احنا بس ده العالم كله بنى
مفيد فوزى : هل نقول و نردد انا و حضرتك و كل الناس احفاد الفراعنة احفاد مين ؟
د/زاهى حواس :بص كده حضرتك بص لشكلك كده طب بص لوشك فرعونى 3000% مفكش حاجة لا من افريقيا و لا من العرب اطلاقا انا مرة اديت محاضرة عملتStatement اغلبيتنا مسلمين وبنتحدث العربية و ما احناش عرب احنا فى افريقيا لكن ماحناش من افريقيا احنا مصريين لنا نسل غريب جدا الفراعنة تصرفاتنا و كلامنا و تفكيرنا و شكلنا كله متصل
مفيد فوزى : هل جمجمتى جمجمة مصرية ؟
د/زاهى حواس:بقولك انا لو بصيت لك كده هتخيل انك تخرج من حائط من حوائط مرسومة عمرها 3000 سنة
مفيد فوزى : جدا
د/زاهى حواس : ان انت فرعونى كلنا بص للى فى الاوضة معانا كلهم شكل داخل من دخول فرنساويين لكن الغالبية فى الصعيد و فى الدلتا اجنا كلها تصرفات فرعونية بشكل تصرفات فرعونية شكلا و تصرفات و كل شئ و انا فخورجدا انى انا بقول ان اصلنا احنا حكمنا العالم من 3000 سنة حكمناهم بالفكر
مفيد فوزى :بالمناسبة انت تخاطب من هل تخاطب العالم و العقل الاجنبى و العقليه المستنيرة الباحثة عن التاريخ ام تخاطب المصريين فى واقع الامر ؟
د/زاهى حواس :انا بخاطب الناس كلها حاجتين انى انا لما بعمل كشف لازم اقربه للناس الحجر ده انا زرت الهرم و اناعندى 13 سنة الحجرمش فاهمه لما اتعلمت خليت الحجر ده يبقى حى الحجر الحى اكلم ابو الهول اخلى الحجر ده يقولى اتعمل ازاى و اتبنى ازاى انا بفهم الناس من خلال الموضوعات ديه مهم جدا ان الناس تفهم تاريخنا و حضارتنا العالم كله مهتم ميعرفش كشف عيلة توت عنخ امون اللى هو حديث المدينة و حديث العالم كله العالم مهتم به شكله ايه لأول مرة شجرة العيلة موجودة و فى نفس الوقت بخاطب العلم اللى احنا نشرناه ده قبل ما نعلنه كتبنا مقالة بعتناها لمجلة علمية اسمها جاما اعدوا 8 شهور يدرسوا اللى احنا عملناه و يقارنوا لما قرروا بعد 8 شهور ان البعثة العمل المصرى المطعم ببعض الاجانب قدرنا ان احنا نعلن لأول مرة اخناتون هو ابو توت عنخ امون مومية الملكة تى ام توت عنخ امون امهم كانت اخناتون اتجوز اخته عشان كده جواز الاخ من اخته عمل فيه عيوب خلقية موجودة توت عنخ امون هو فيما بعد زواج الاقارب واحد اتجوز اخته الشقيقة فا طلع توت عنخ امون عنده Flat Foot طلع العظم بتاعه هش طلع ان حصلت له حادثة قبل ما يموت بساعات و مات بالملاريا
مفيد فوزى : ده كان نزيه جدا يعنى ؟
د/زاهى حواس: طبعا شفت لو دخلت هنا بقى الاثار بتأكد فيه 130 عصايه كان بيستعملهم بيتعكز عليهم واحدة كاتب بالهيروغليفى صنعت هذه العصا بنفسى و عصا تانية بيتكأ عليها قدام مراته و منظر بيضرب الحيوانات المتوحشة بالنبلة و هو اعد لا يمكن ملك و هو اعد لازم يبقى واقف فا احنا الحقيقة اكتشافاتنا اكدتها الاثار
مفيد فوزى : من ايه ده ؟
د/زاهى حواس : عبارة عن كتان بنغطى بيه الموميا
مفيد فوزى : ليه الكتان على وجه التحديد ؟
د/زاهى حواس : لأن الموميا الكتان ده كان نقى و متصل بالجنة و فى نفس الوقت بيحمى الموميا فالموميا لما بتتحنط .....
مفيد فوزى : يعنى هى خاصية الحفاظ على الموميا ؟
د/زاهى حواس : النقى و بتحافظ على الموميا
مفيد فوزى : النقاء ؟
د/زاهى حواس :اه النقاء الحاجة التانية انت بص بقى الحنيط كان بيتم ازاى ال 40 موميا اللى موجودين فى المتحف المصرى دول حصل عليهم فى خبيئة اسمها خبيئة الديرالبحرى فى مقبرة امنتحتب التالت سنة 1898
مفيد فوزى : الناس اللى فى الاقصر يعلموا يعنى ايه اسم الخبيئة ؟
د/زاهى حواس : طبعا خلينا بص شادى عبد السلام لما عمل فيلم الموميا مع نادية لطفى و صور الناس و هما الفلاح التجاعيد على وشه بيبكى و الست بتصرخ لأن المومياوات كاونا داخلين القاهرة و وصلوا هنا بولاق و مفتش الجمارك بيبص ملاقاش عنده كلمة موميا فا معرفش يدخلهم ازاى فا دخلهم على انهم سمك مملح الاربعين موميا سمك مملح فالخبيئة انت بتخبى حاجة
مفيد فوزى :انا استأذنك انى انا ارجع من التاريخ القديم السحيق الموغل فى القدم و اقف معاك لحظة لدقيقة واحدة تقولى وجهة نظرك فى عمليه الاتجار بالاثار المشروع الذى اثار ضجة و خلى صوتك عالى تخريفا ام ماذا بالظبط ؟
د/زاهى حواس :طبعا اى واحد بيقول ان واقعة الاتجار بالاثار فى مصر يبقى تخريف ..... الفراعنة
مفيد فوزى :من اى نوع كانت هؤلاء النساء ؟
د/زاهى حواس : انا كتبت كتاب ترجم باكتر من 6 لغات و باللغة العربية ايضا و قلت اسمه انا سميته بالانجليزى رموزصامتة الكتب اللى كتبها علماء الاثارعن الست يقول لك المرأة فى عصرالفرعونية المرأة فى مصر القديمة انا لما كتبت الكتاب كان سبب ان مدام مبارك رايحة مؤتمرفى الصين فا قررت تهدى للعالم حاجة ففكرت ان اتكتب كتاب عن المرأة الفرعونية يبين للناس قيمة هذه المرأة واللى عملته فى العصرده انا كلفت بكتابة هذا الكتاب بعد ما خلصت الكتاب قلت هعملاسمه المرأة فى العصر الفرعونى ماكانتش عمرها قالت حاجة جاءتنا معلوماتنا عن الستات و الرجالة العظمة ديه الست ما قالتلناس مين هى الفرعونية ماقالتش هى زعلانة و لا مبسوطة ان جوزها حاطتها صغيرة و جوزها عامل كده مافيش غير ست واحدة كانت قوية و متفرعنة اسمها الملكة تى لو رحت فى صالة المتحف المصرى تلاقى حاطة تمثالها جنبه قالت له ابقى زيك فا كان بيخاف منها الملكة ديه اللى احنا كشفنا الموميا بتاعتها
مفيد فوزى :هل الملكة تى ليها حفيدات كتيرة فى الحياة ؟
د/زاهى حواس : انت عارف كام كان عندها 41 بنت 5 عارفين اسماءهم و 36 عثرعليهم من مدة بسيطة بنفترض واحد اسمه خرو اف فى العباسية
مفيد فوزى : انا افترضت ان انا اقول الملكة تى بجبروتها دى احفادها ؟
د/زاهى حواس : يا خرابى ده انت بص لاحفادها ده تلاقيهم ده انت اكتر واحد بتضحك ده انا اعد لك الاحفاد اللى موجودين هنا سببهم الملكة تى ربنا يكفينا شر احفاد الملكة تى